Regelmatig bereikt me het verzoek om informatie over een merklap in particulier bezit.
De vraag is deze keer: is dit een Friese merklap? Dan ga ik eerst goed kijken en ‘ ontleden’.
De merklap begint met 6 alfabetten, zonder J, Q, U, X, Y, Z, net zoals op Friese merklappen.
Er zijn bovendien grote initialen met versierde letters: SP, TS, AS, en een hele reeks kleinere initialen: II en GI en twee rijen met SS, GS, ES, SS, AS, PS, PS, TI /IP, SH, HH, IS, KA, AK, GS. Bij elkaar een hele familie. De nog kleinere initialen kunnen van verre familie of vriendinnen zijn.
Alle motieven zijn traditioneel en komen veel op Friese merklappen voor. Links is een blokje met randjes met duiven en hartjes, die werden geborduurd op mannenhemdsboorden.
Er staan verschillende jaartallen op de lap: 1741 bij het gekroonde en doorboorde hart tussen de letters TS, links van het midden; anno 1744 boven de linnenkast en 1742 in het gevleugelde hart midden onder. De maakster, een meisje van een jaar of tien, dus geboren tussen 1730 en 1740, is er drie jaar mee bezig geweest.
Maar wie was de maakster, welke grote initialen zijn van haar? Gelukkig heeft ze helemaal onderaan haar eigen naam gezet: ANIE SEMENS HAR NEIDOK, oftewel Anje Semens haar ‘naaidoek’, een oude naam voor merklap. De initialen AS links van de linnenkast zijn dus van de maakster, de andere grote initialen SP van haar vader en TS van haar moeder. De initialen AS komen ook in de lange reeks voor: Anje was vermoedelijk het vijfde kind.
Was Anje Semens een meisje uit Friesland? Op de genealogische site van Tresoar levert de zoekvraag ‘Anje Semens’ in de periode 1730-1740 geen resultaat op. Bij “ Anje 173*” vind je 6 namen, waarvan 5 van een moeder, en een meisje dat in 1733 wordt geboren en in 1734 sterft. De naam Semens levert niets op. Anje Semens zou een verbastering kunnen zijn van Antje Siemens, maar die komt in de periode 1730-1740 niet voor.
Hoewel de naam Anje wel eens in Friesland voorkomt, is de naam gewoner in Groningen. Ook de toevoeging ‘haar naaidoek’ komt regelmatig voor in Groningen. In Friesland sprak men van letterdoek of letterlap. Het borduren van het cijfer 1 als een i zie je vaak op Groninger merklappen. En de G in het laatste initiaal boven de touwdansende meisjes is een 'Groninger' G, met een kroontje. Veel redenen dus om aan te nemen dat Anje Semens een meisje uit de provincie Groningen was.

Gieneke Arnolli, Fries Museum